Persona, bir ürünü, hizmeti veya internet sitesini kullanabilecek olan kişilerin araştırılması ve çeşitli ortak özelliklere göre sınıflandırılması olarak ifade edilir. Persona oluşturmak tüketicilerin ve kullanıcıların ihtiyaçlarını ve beklentilerini anlamak açısından oldukça önemlidir.
Aslında işin temeline baktığımız zaman piyasada bulunan tüm ürünler ve hizmetler çeşitli ihtiyaçları ve istekleri karşılamak için üretilmiştir. Bu nedenle persona oluşturmak söz konusu olduğunda bu ihtiyaç ve isteklerin dikkate alınması büyük önem taşır. Aynı zamanda derinlemesine ve kapsamlı araştırma yapılması da doğru personaların oluşturulmasına izin verecektir.
Bunlara ek olarak personalar tasarım aşamasında ürünü yönlendirmeye de izin verir. Herhangi bir ihtiyacı karşılamayacak veya herhangi bir sorunu çözmeyecek bir ürün piyasada karşılık bulmayacaktır. Persona oluşturarak karşılaşılan sorun, pazardaki açıklar ve tüketicilerin talep ettikleri ürün konusunda fikir sahibi olmak mümkün olur. Tüm bunlar tasarım sürecine yön vererek doğru ve kullanışlı bir ürünün ortaya çıkmasına yardımcı olur.
İçerik Haritası
ToggleHerhangi bir ürün veya hizmet için pazarlama çalışmasına başlamadan önce çeşitli ön hazırlıkların yapılması gerekir. Bu ön hazırlıklar kapsamında hedef kitlenin belirlenmesi, ürünü veya hizmeti talep eden kişilerin özellikleri gibi faktörlerin göz önünde bulundurulması gerekir. Ancak birçok durumda tüketicileri ve potansiyel müşterileri ayrı ayrı değerlendirmek mümkün olmayabilir. Persona kavramı sayesinde tüketici gruplarının genel özelliklerini, satın alma davranışlarını ve satın alma motivasyonlarını belirlemek mümkün olur. Peki persona nedir ve persona nasıl oluşturulur?
Persona Oluşturmak Neden Önemli?
Persona oluşturmak, markalara ve işletmelere önemli rekabetçi avantajlar kazandırabilir. Hedefleyeceğiniz kitlenin genel özelliklerini bilmek, o kişileri daha iyi anlamına ve daha iyi bir ürün geliştirmenize izin verir. Buna ek olarak personalar sayesinde tasarım sürecinde ortaya çıkan sorunlar ortadan kaldırılabilir. Tasarımda daha önce yapılan hataların önüne geçmek ve ihtiyaçları doğru değerlendirmek de personalar sayesinde mümkün olmaktadır. Tüm bunlar zaman ve maliyet kazancı sağlar. Bu şekilde kazanılan kaynaklar ise farklı alanlara yönlendirilerek şirketin genel verimliliğinde artış sağlanabilir.
Markalar mevcut ve potansiyel müşterilerini doğru tanımazsa bu müşterileri ele alan ürün veya hizmetleri sunamazlar. Buna ek olarak her müşteri kitlesinin farklı alışkanlıkları, beklentileri ve istekleri olduğunu anlamak da önemlidir. Herkese uygun tek bir çözüm yaklaşımı, pazarlama alanında benimsenebilecek en hatalı yaklaşım olabilir. Ancak her tüketiciye veya müşteriye özel bir pazarlama stratejisi geliştirmek de mümkün değildir. İşte bu noktada devreye personalar girer.
Persona Nasıl Oluşturulur?
Persona nedir sorusundan sonra persona nasıl oluşturulur sorusu da oldukça sık sorulur. Persona oluşturma aşamasında önemli olan nokta, mevcut ürünü, hizmeti veya tasarımı doğru bir şekilde değerlendirmektir. Bu süreçte benzer ürünleri incelemek ve bu ürünlerin tüketicileri konusunda bilgi sahibi olmak büyük önem taşır. Aslında personayı oluşturma süreci beş temel adımdan meydana gelir. Bu adımlar şu şekilde ifade edilebilir.
Derinlemesine Bilgi Sahibi Olmak
Davranışların Belirlenmesi
Personaların Oluşturulması
Persona Testi
Bu aşama, oluşturulan personaların test edildiği aşamadır. Teoride her şey yolunda gitse de gerçek yaşamda teorik yaklaşımlar karşılık bulmayabilir. Bu nedenle kağıt üstünde oluşturulan persona türlerinin test edilmesi gerekir. İhtiyaç duyulan senaryolar tasarlanarak oluşturulan bu personalar test edilebilir. Test aşamasından oluşturulan personanın belirlenen hedefi gerçekleştirip gerçekleştirmediği değerlendirilmektedir. Ayrıca bu aşamada tüm dokümantasyon sürecinin de tamamlanması gerekir. Dokümantasyon, ileride pazarlama süreçlerine dahil olacak kişilere kolaylık sağlayacaktır.
Mevcut Verilerin Güncellenmesi
Persona oluşturmanın son aşaması ise bulgulara göre mevcut verilerin güncellenmesidir. Senaryo testi aşamasında elde ettiğiniz veriler, oluşturduğunuz personaları düzenlemenize yardımcı olur. Aynı zamanda bulgularınızı tüm takımla paylaşarak kapsamlı bir uygulama gerçekleştirebilirsiniz. Bu aşamayı öğrenme ve ileriye gitme aşaması olarak değerlendirmek mümkündür.
Persona Çeşitleri Nelerdir?
Persona oluşturmak söz konusu olduğunda farklı yaklaşımlar belirlemek mümkün. Bu yaklaşımlar da aslında persona çeşitleri hakkında genel bir fikir veriyor. Temelde dört farklı persona oluşturma yaklaşımı ele alınabilir. Bunlar:
Amaca Odaklanan Persona
Role Odaklanan Persona
Etkileşim Kuran Persona
Kurgu Personaları
Marketing Persona Nedir?
Pazarlama personası olarak da bilinen marketing persona, bir pazarlama çalışmasının temelini oluşturan öğeler arasında yer alır. Bu personalar olmadan pazarlama mesajının hedefinde kimin olacağını belirlemek mümkün değildir. Bu personalar bir nevi hedef kitle ve hedef mesaj belirleme araçları olarak görülebilir. Gerçek bir kullanıcının kurgusal olarak yansıtılması olarak da ifade edilebilir. Bu süreçte herhangi bir kişisel bilgi kullanılmaz. Mevcut müşterilerin ve rakiplerin müşterilerinin genel özellikleri kullanılarak kurgusal kişiler yaratılır.
Temel bir tanım yapmak gerekirse marketing persona, bir markanın kitlesinin kilit tüketici segmentlerini belirleyen bir yaklaşımdır. Kilit tüketici segmentleri, markayla en çok etkileşeme geçen, satın alma davranışını en çok gerçekleştiren ve markayı destekleyen gruplar olarak tanımlanabilir.
Buyer Persona Nedir?
Birçok durumda buyer persona ile marketing persona karıştırılabilir. Her ne kadar benzer kavramlar gibi görülse de bu iki kavram arasında çeşitli farklar bulunur. Buyer persona, yapılan nitel ve nicel araştırmalar sonucunda elde edilen verilere göre oluşturulan ideal müşteridir. Araştırma sürecinde rakip araştırmasının yanı sıra mevcut müşterilerin davranışları da dahil edilebilir.
İdeal müşteriyi belirlemek için yapılan ilk pazar araştırması, markaların gereksiz yere doğru olmayan kitlelere odaklanmasını engeller. Buna ek olarak pazarlama bütçesi marka için fayda sağlayabilecek müşterilere harcanabilir. Diğer yandan ürün veya hizmetin pazardaki potansiyeli de bu ön çalışma sayesinde belirlenebilir.
Persona Örnekleri
Pazarlama Müdürü Ali
Yaş: 34
Konum: İstanbul
Eğitim: İşletme Fakültesi mezunu
Aile: Tek başına yaşıyor
Hedefler:
- Her şeyi göze alarak kariyerinde ilerlemek
- Şehrin en gözde mekanlarında zaman geçirmek
- En son teknoloji ürünlere sahip olmak
Pazarlama müdürü Ali, iş hayatında meydana gelen gelişmeleri anlık olarak takip eder. Bu nedenle Ali etkin bir internet kullanıcısıdır. Günlük market alışverişi de dahil olmak üzere neredeyse tüm ihtiyaçlarını online mağazalardan karşılar. 30lu yaşlarında olan Ali, hafta sonları dışarıya çıkmayı ve lüks restoranlara gitmeyi sever. Alanında en iyisi olmak ve terfi almak için çalışır.
Bankacı Özlem
Yaş: 45
Konum: İstanbul
Eğitim: İktisat Fakültesi mezunu
Aile: 2 çocuğu ve eşiyle yaşıyor
Hedefler:
- Ailesine daha fazla zaman ayırmak
- İş yoğunluğunu azaltmak veya iş hayatını kolaylaştıran çözümler bulmak
- Spora başlamak
Bankacı Özlem 2 çocuğu ve eşiyle yaşıyor. Çocuklarından birisi ergenlik çağında diğer ise ilkokula gidiyor. Bu nedenle hem çocukları hem de işi Özlem’in çok fazla zamanını alıyor. Özlem, hayatını kolaylaştıran pratik çözümler tercih ediyor. Zamanı kısıtlı olduğu için neredeyse tüm ihtiyaçlarını online karşılıyor. Aynı zamanda Özlem, arkadaş çevresindeki diğer kişiler gibi aktif bir sosyal medya kullanıcısı.
Ürün veya hizmetleri pazarlamadan önce çeşitli hazırlıklar yapılmalıdır. Bu hazırlıklar, hedef kitlenin belirlenmesi ve bir ürün veya hizmeti talep eden tüketicilerin çeşitli özellikleri gibi çeşitli faktörleri dikkate almalıdır.
Markalar bir persona oluşturarak sorunların, pazardaki boşlukların ve tüketici isteklerinin bir resmini elde edebilir. Tüm bunlar tasarım sürecine rehberlik edebilir ve uygulanabilir bir ürün yaratılmasına yardımcı olabilir.
Hedef kitlenizin genel özelliklerini bildiğinizde, onları daha iyi anlayabilir ve daha iyi ürünler tasarlayabilirsiniz. Ayrıca bir persona, tasarım sürecinde ortaya çıkan sorunları da ortadan kaldırabilir. Persona, önceki tasarım hatalarından kaçınmak veya ihtiyaçları doğru bir şekilde değerlendirmek için kullanılabilir.